street art και  graffiti

Το θέμα εξετάστηκε στα πλαίσια της streetart που ορίζει το Graffiti ως σύγχρονη μορφή τέχνης και διερευνήθηκε μια σύγχρονη καλλιτεχνική αντίληψη για την εικόνα - μήνυμα. Η αναζήτηση πληροφοριών στην ιστορία της τέχνης μας υπόδειξε τον τρόπο που έχει καταγράφει και ερμηνευτεί αυτό το φαινόμενο οδηγώντας μας από τα αποτυπώματα χεριών στο σπήλαιο Lascaux της Γαλλίας ως τα επίκρουστα σκαριφήματα της Νάξου και τις βραχογραφίες των νησιών του Αιγαίου, από την επανάσταση των μαθητών στην Αμερική που γέμισαν με ποίηση και πολιτικά μηνύματα τους τοίχους των σχολείων της χώρας, την παραβατικότητα των υπογραφών (tagging) και τον Δημήτρη Σπυρόπουλο (TAKI 183) ως τις παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους, τις συμμετοχές σε εκθέσεις και τις δημοπρασίες έργων καταξιωμένων καλλιτεχνών όπως του RobertBanks (Bansky)

Οι μαθητές πειραματίστηκαν, στην απόδοση μηνυμάτων που σχετίζονται με τις ενδοσχολικές διαπροσωπικές σχέσεις (bullying),το περιβάλλον (θαλάσσια ρύπανση) και την κοινωνία (προσφυγικό). Παράλληλα, η εικαστική πράξη μας έδωσε την δυνατότητα να ερευνήσουμε τη χρήση του μολυβιού, του μαρκαδόρου και του σπρέι σε υλικά όπως το χαρτί, το πλαστικό, το τσιμέντο και το σοβά ενώ η διαδικασία μας βοήθησε να εξοικειωθούμε με μια σύγχρονη εκδοχή τέχνης, ανακαλύπτοντας μεθόδους που διαφέρουν από την «κλασική» αντιμετώπιση της. Μέσα από ρόλους που εναλλάσσονταν οι μαθητές διαχειρίστηκαν υλικό και πραγματοποίησαν ατομικές και ομαδικές εργασίες ενισχύοντας τη δημιουργικότητα τους και τη συνεργατικότητα.

Ξεκινώντας ερευνήσαμε τι είναι η streetartκαι ποιά είναι τα είδη τέχνης συμπεριλαμβάνει. Σε συνέχεια δημιουργήσαμε ομάδες και επικεντρωθήκαμε στο σημαντικότερο εκπρόσωπο της το Graffiti. Μέσα από συγκεκριμένα ερωτήματα όπως: τι είναι το Graffiti;  Μουντζαλιές ή μοντέρνα τέχνη; Διαμαρτυρία ή δήλωση; Αυτοέκφραση ή φιλοδοξία; Καταγράψαμε την άποψη καλλιτεχνών και ειδικών. Ακλούθησε συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων οδηγώντας μας στο αρχικό συμπέρασμα ότι το graffitiείναι πολλά πράγματα μαζί που επιδέχονται πολλαπλές αναγνώσεις και αξίζει να τις ανακαλύψουμε.

1^η δραστηριότητα 

Η αναζήτηση του στυλ graffitilettersπου μου αρέσει ήταν η αφορμή για τις πρώτες μας δημιουργίες. Επιλέχτηκαν τα στυλ  flava,kodiak,oldschool,throwup,bubbles,wavy,jadimindκαι μέσα από πειραματισμούς τα μέλη κάθε ομάδας απόδωσαν τα ονόματα τους (εικόνα 1).

Εικόνα 1: Απόδοση ονομάτων με διαφορετικά στυλ graffitiletters.

Εντύπωση μας προκάλεσε η διαπίστωση ότι μερικά στυλ graffitiletters έχουν κοινά μορφικά στοιχεία με την ισλαμική τέχνη (καλλιγραφία), τις ιδεογραφικές γραφές (κινέζικη, ιαπωνική) αλλά και την ελληνική μικρογράμματη γραφή (εικόνα 2). Το στάδιο της δημιουργίας ενίσχυσε τη διάθεση μας για αναζήτηση περισσοτέρων μορφών και τεχνικών καθώς και πληροφοριών για την προέλευση των graffiti.

Εικόνα 2: Απόδοση ονομάτων με τη χρήση ελληνικής μικρογράμματης αλφαβήτου.

2^η δραστηριότητα 

Εξετάσαμε την υπογραφή (tagging), διαπιστώσαμε την επιρροή της hiphopκουλτούρας παρακολουθήσαμε σχετικά videoclipsκαι συζητήσαμε για κώδικες, άγραφους νόμους και  κοινωνικές ομάδες.  Η εμπειρία των μαθητών αποτυπώθηκε στο χαρτί όπου με χρωματικές εναλλαγές και επικαλύψεις δημιουργηθήκαν έργα  που διαπραγματεύονταν την έννοια του χώρου και μορφικά στοιχεία όπως είναι η γραμμή και ο όγκος (εικόνα 3). Το τελικό αποτέλεσμα το συγκρίναμε με τη ζωγραφική του J.Pollockκάνοντας συσχετισμούς των graffiti με την μοντέρνα τέχνη.

Εικόνα 3: Απόδοση υπογραφών με εναλλαγές σε χρώμα και μέγεθος.

3^η δραστηριότητα 

Έχοντας υλοποιήσει πολλά σχέδια στο χαρτί επεκταθήκαμε στην αυλή του σχολείου και αντικαθιστώντας τους μαρκαδόρους με σπρέι δημιουργήσαμε υπογραφές σε επιλεγμένα πάνελ (εικόνα 4). Η διαδικασία πλαισιώθηκε με σχόλια για τις ιδιότητες των υλικών και του τρόπου χρήσης τους. Επιδίωξη μας ήταν η κατανόηση του ρόλου των υλικών στη διαμόρφωση της εικόνας και η συνεργασία για την παραγωγή συγκεκριμένου αποτελέσματος.

Εικόνα 4: tagginggraffiti

4^η δραστηριότητα 

Πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις (video,ppt) με θέμα το θαλάσσιο περιβάλλον, επισημάνθηκε ο ρόλος του ανθρώπου και αναζητήθηκαν πληροφορίες για τους αρνητικούς παράγοντες της θαλάσσιας ρύπανσης στο τόπο μας. Επιδίωξη μας ήταν η ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και η δημιουργική απόδοση των απόψεων μας.

Σχεδιαστική πρόταση της ομάδας για δημιουργία τοιχογραφίας με graffiticharactersαποτέλεσε: «ο εξαρτημένος και εξαγριωμένος Ποσειδώνας, ο καπιταλισμός και η υπεραλίευση περιπλέκονται σε μια δύνη τοξικών αποβλήτων, σκελετωμένων ψαριών και παραμορφωμένων θαλάσσιων οργανισμών αποτέλεσμα της αλόγιστης ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον. Ο αγανακτισμένος αστερίας και το σκυλόψαρο καθαρίζουν και προστατεύουν το βυθό διατηρώντας τον πλούτο και την ομορφιά του ενώ ξέγνοιαστα τα θαλάσσια πλάσματα απολαμβάνουν ένα καθαρό περιβάλλον και στέλνουν ένα αισιόδοξο μήνυμα ζωής.»(εικόνα 5).

Εικόνα 5: graffiticharacters με θέμα το θαλάσσιο περιβάλλον

Η διασύνδεση των δραστηριοτήτων με τη διδακτέα ύλη μαθημάτων όπως των εικαστικών στη χρήση υλικών, μορφικών στοιχείων και κανόνων σύνθεσης, της οικιακής οικονομίας και της βιολογίας σε θέματα οικολογικής κρίσης και ανθρωπίνων παρεμβάσεων στο περιβάλλον μας έδωσε την δυνατότητα σφαιρικότερης αντίληψης του θέματος.

5^η δραστηριότητα 

Συνεχίζοντας την αναζήτηση μας εξετάσαμε την τεχνική των αυτοκόλλητων ετικετών (stickers) που αποτελούνται από πολλούς τύπους με κοινά χαρακτηριστικά όπως ο προσχεδιασμός τους, η γρήγορη τοποθέτηση και η πολλαπλή αναπαραγωγή τους. Το περιεχόμενο των ετικετών αποφασίστηκε να σχετίζεται με τη σχολική ζωή και να μεταφέρει μηνύματα με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του συνόλου των μαθητών (εικόνα 7).

Εικόνα 7: stickers με ενδοσχολικά θέματα

Η διαχείριση αρχείων και η χρήση υπηρεσιών αναζήτησης στο παγκόσμιο ιστό που είχαν διδαχτεί οι μαθητές στην πληροφορική βοήθησε να αξιοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία για τη μορφοποίηση κειμένων και τη δημιουργία stickers σε κώδικα QR.Τα κείμενα αφορούσαν μηνύματα για την καθαριότητα στο σχολικό χώρο. Κατασκευάστηκαν  ψηφιακά ώστε να δημιουργηθούν πολλαπλά αντίγραφα και να αποτελέσουν το βασικό υλικό δραστηριότητας με σκοπό την ενημέρωση των μαθητών της Α΄τάξης (εικόνα 8).

Εικόνα 8: Παράδειγμα επεξεργασίας κειμένου και εισαγωγής wordArt

6^η δραστηριότητα 

Ο κώδικας QR (QuickResponse),μια σύγχρονη μορφή κωδικοποιημένης πληροφόρησης χρησιμοποιήθηκε για τη διάδοση μηνυμάτων σε χώρους εκτός σχολείου. Περιμετρικά, στη διαδρομή προς το σχολείο και σε σημεία συνάντησης, τοποθετηθήκαν stickers σε κώδικα QRκαι ενημερωτικό περιεχόμενο που προτρέπει τους μαθητές να αποφεύγουν τη χρήση κινητού, να λένε όχι σε κάθε εθισμό, να  βάψουν τον κόσμο, να  βάλουν στόχους κ.α (εικόνα 9).

Εικόνα 9: stickers με κώδικα QR

7^η δραστηριότητα 

Παρόμοια με τα stickersείναι τα wheat pasting, προετοιμασμένες εικόνες που συνήθως κόβονται στο περίγραμμα και επικολλούνται όπως οι αφίσες. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία σύνθεσης με θέμα το προσφυγικό. Με τον τρόπο αυτό δώσαμε δημιουργική διέξοδο σε ένα ζήτημα που μας απασχολεί και παράλληλα αξιοποιήσαμε τα πάνελ με τις υπογραφές ορίζοντας τες ως φόντο του θέματος (εικόνα 10).

Εικόνα 10: wheat pasting και επιζωγραφίσεις με θέμα το προσφυγικό

Ολοκληρώνοντας την πολιτιστική δραστηριότητα και με αφορμή την streetartκαταφέραμε μέσα από ένα νεανικό τρόπο έκφρασης να διευρύνουμε τις γνώσεις μας, να δημιουργήσουμε συνεργασίες, να καταθέσουμε σκέψεις, απόψεις και συναισθήματα και να τα εκφράσουμε δημιουργικά.

Στο πρόγραμμα δήλωσαν πρόθεση συμμετοχής είκοσι εννέα (29) μαθητές και συμμετείχαν δεκαπέντε (15) εκ των οποίων οκτώ αγόρια και επτά κορίτσια. Οι συναντήσεις της ομάδας πραγματοποιούνταν κάθε Παρασκευή από τις 16:00 έως τις 18:00 στους χώρους του σχολείου. Οι μαθητές αντιλαμβάνονταν με ευκολία δύσκολες για την ηλικία τους εικαστικές έννοιες (χώρος, συμβολισμός) και διατύπωναν ερωτήσεις που οδηγούσαν σε διάλογο. Κατάφεραν σύντομα να διακρίνουν ότι τα graffiti είναι μια τέχνη των πόλεων και προσανατολιστήκαν περισσότερο στην έρευνα αποδεχόμενοι την προσεχτική εφαρμογή του στο ευρύτερο περιβάλλον. Τα αγόρια αρχικά αντιμετώπισαν με επιφύλαξη τα κορίτσια τα οποία συμμετείχαν με αμηχανία. Ο ανταγωνισμός ήταν έντονος με εποικοδομητικές αντιπαραθέσεις γνώσεων και δεξιοτήτων σε θέματα graffiti. Εστιάζοντας στην αναγκαιότητα της πολυφωνίας και της συμμετοχής καταφέραμε να συνεργαστούμε αν και γνωρίζαμε ότι τograffiti είναι ατομική υπόθεση για κάθε καλλιτέχνη. Μέσα στις ομάδες διαμορφώθηκαν προϋποθέσεις έρευνας και συνεργασίας, με ανταπόκριση στην επικοινωνία  και δημιουργική διέξοδο στη φαντασία.

Επετεύχθητε το μεγαλύτερο ποσοστό των στόχων μας παρά το σύντομο  χρόνο εκπόνησης του προγράμματος, τον περιορισμένο αριθμό ωρών που του αναλογούν και παρά τη μαθητική διαρροή που παρουσιάστηκε σταδιακά και αυξάνονταν λόγω υποχρεώσεων των μαθητών (φροντιστηριακά μαθήματα, πιστοποίηση γνώσεων, συμμετοχή σε σωματεία και συλλόγους).Η επίσκεψη στο Μουσείο Μπουζιάνη, για τη παρακολούθηση έκθεσης με θέμα: «συνομιλία» της τέχνης του εξπρεσιονιστή δημιουργού με artists από το χώρο του graffiti, δεν πραγματοποιήθηκε για οικονομικούς λόγους.  

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το ενδιαφέρον που προκάλεσε σε όλους μας το θέμα και ο τρόπος που προσεγγίστηκε άφησε θετικές εντυπώσεις και διάθεση για συμμετοχή σε παρόμοιες δράσεις. 

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός

Ανδρέας Κωστόπουλος

Δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο:

Ιστολόγιο Καλλιτεχνικά: αναρτήσεις  εργασιών και ενημερωτικό υλικό.

http://eikastikagymnasiou.blogspot.gr/p/blog-page_36.html  

Facebook ομάδα: «πες το αλλιώς»

https://www.facebook.com/groups/168984246788561/